میزان محبوبیت صداوسیما در «نظرسنجی‌»های داخلی

در خرداد ۹۹ دو نهاد مستقر در ایران که تحت‌نظر جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند نظرسنجی‌ای برگزار کردند و در آن از میزان اعتماد مردم شهر تهران به اخبار صداوسیما درباره کرونا پرسیدند. این نظرسنجی را ایسپا به سفارش دفتر مطالعات اجتماعی شهرداری تهران برگزار کرد. ایسپا زیر نظر جهاد دانشگاهی فعالیت می‌کند.

در این نظرسنجی که به صورت تلفنی انجام شد نزدیک به ۴۰ درصد از مردم گفتند که به مقدار «کم» به اخبار صداوسیما اعتماد دارند و ۳۳ درصد گفتند که به میزان «متوسط» این اخبار را قابل اعتماد ارزیابی می‌کنند. طبیعی‌ست که باید ملاحظه امنیتی‌بودن فضا در ایران در نظرخواهی از شهروندان را لحاظ کرد و علاوه بر آن باید همیشه میزانی از بدگمانی به آمار و ارقام اعلام شده توسط نهادهای دولتی در ایران را در نظر داشت.

با این حال حدود ۷۰ درصد از مردم تهران تاکید کردند که به میزان کم یا متوسط به اخبار صداوسیما درباره کرونا - مهم‌ترین پدیده اجتماعی بهداشتی یکی دو سال اخیر - اعتماد دارند. حتی در زمستان ۹۸ این میزان اعتماد کم‌تر بود و بنا به صراحت همین نهادهای دولتی، حدود ۷۰ درصد از شهروندان تهرانی نسبت به آمارهای اعلام‌شده توسط صداوسیما بی‌اعتماد بودند.

در این نظرسنجی ایسپا یک پرسش از شهروندان این بود که «به نظر شما صداوسیما واقعیت جامعه را منعکس می‌کند؟» که بیش از ۴۶ درصد شهروندان پاسخ منفی دادند. یعنی طبق برآورد این نظرسنجی، عملا از هر ۱۰ ایرانی، تنها سه نفر بر این باور هستند که صداوسیما واقعیت جامعه را منعکس می‎‌کند!

این نکته مهم شایسته تاکید و یادآوری دگرباره است که این نظرسنجی توسط نهادی انجام شده است که وابسته به جهاد دانشگاهی است و این نهاد خود به سفارش شهرداری تهران این نظرسنجی را انجام داده است؛ ولی با این حال می‌بینیم که حتی از خلال نظرسنجی‌های این نهادها نیز نشانه‌هایی از واقعیت خودنمایی می‌کنند.

در نظرسنجی دیگری که خود مرکز تحقیقات صداوسیما در بهار ۱۳۹۹ درباره میزان اعتماد مردمی به اخبار صداوسیما انجام داد بیش از ۴۳ درصد مردم گفتند که در حد «کم یا خیلی کم» به اخبار صداوسیما اعتماد دارند و بیش از ۱۱ درصد هم گفتند که «اصلا» اعتمادی به اخبار صداوسیما ندارند.

در تحلیل این اعداد و ارقام نیز این نکته باید در نظر گرفته شود که این نظرسنجی را خود صداوسیما انجام داده است. طبعا باید به میزان بسیار زیادی، احتمال دستکاری در آمار و ارقام را در نظر داشت؛ ولی همان‌طور که دیده می‌شود حتی در همین نظرسنجی باز بیش از ۵۰ درصد مردم تاکید کرده‌اند که یا اصلا اعتمادی به اخبار صداوسیما ندارند یا به میزان بسیار کم اعتماد دارند!

حتی همین میزان اعلام‌شده با این‌که نشان می‌داد صداوسیما در نظرسنجی‌های خود این نهاد، نزد مردم نهادی محبوب و مورد اعتماد نیست باز با انتقاد منتقدان داخلی روبرو شد. این انتقادات زمانی اوج گرفت که صداوسیما در پاییز ۹۹ یک نظرسنجی دیگر برگزار کرد و مدعی شد که طبق یک نظرسنجی که از مردم درباره برنامه‌های تابستانی صداوسیما انجام داده است بیش از ۴۵ درصد مردم اعلام کردند که در طول تابستان تلویزیون «محبوب‌ترین رسانه» بوده است! 

یکی از انتقادات جالب‌توجه و تا حدی صریح، انتقادی بود که یکی از رسانه‌های غیرتهرانی نشان داد. شخصی به نام «مازیار وکیلی» در وبسایت خبری «روزهای بروجرد» نوشت: «نکته مهم‌تر آن‌که چگونه است که صداوسیما محبوب‌ترین رسانه در ایران برای مردم است اما در مقابل فضای مجازی کم می‌آورد و نمی‌تواند جلوی محبوبیت فردوسی‌پور را بگیرد؟ ... اتفاق عجیب‌تر مربوط به حضور ایرج حریرچی معاون وزیر بهداشت در تلویزیون بود. او در بخشی از صحبت‌هایش درباره موضوع انتقال کرونا به مردم می‌گفت صحبت‌هایش عین حقیقت است و اصرار داشت که اگر مردم صداوسیما را قبول ندارند، از ماهواره صحت ادعایش را تایید کنند.»

نکته آن‌که مقام رسمی جمهوری اسلامی در صداوسیمای جمهوری اسلامی برای آن‌که مردم را قانع کند که سخن راست می‌گوید، از آنان می‌خواهد که به کانال‌های ماهواره‌ای رجوع کنند؛ یعنی شکست مطلق صداوسیما!