«استعمار اول سلطه سرزمینی بود و استعمار دوم سلطه فرهنگی اما استعمار سوم سلطه فراگیر مجازی است.»
این کسی که این گونه جهانیشدن اینترنت را به مثابه «استعمار» ارزیابی میکند و آن را همچون اشغال سرزمینی خطرناک میبیند، کسی نیست جز «سعیدرضا عاملی» عضو منصوب خامنهای در شورای عالی فضای مجازی که عالیترین نهاد تصمیمگیر درباره فضای مجازی است. او متولد ۱۳۴۰ در شهر کرج است.
عاملی که بنا به اطلاعات موجود در وبسایتهای جمهوری اسلامی، «مدرس و پژوهشگر ارتباطات» است در مرداد ۹۵ در مشهد گفته بود: «اینترنت، قدرت استعمار اول و دوم را به قدرت استعمار سوم تبدیل کرده که استعمار مجازی آمریکاییهاست. هالیوود فقط سلطه سینمایی است اما "وبی وود" سلطه زندگی ایجاد میکند.»
او به شبکههای بزرگ اجتماعی و جهانی همچون توییتر و فیسبوک نیز نگاه منفی دارد و بر آن است که ظرفیتهای موجود در این شبکهها در خدمت «بازسازی فرهنگ لیبرال غرب» است و جامعهای که دغدغهاش «سلامت اجتماعی» است نمیتواند رویکرد مثبت به آن پدیدهها داشته باشد.
سعیدرضا عاملی که دکترای جامعهشناسی ارتباطات از انگلستان دارد و استاد دانشکده مطالعات جهان در دانشگاه تهران است، اینترنت را ابزار «سلطهگرایی» برای ایالات متحده آمریکا میداند و میگوید: «ما از تکنولوژی قدرتمندی صحبت میکنیم که همه عرصه زندگی را میگیرد و اگر نجنبیم، مقهور این محیط میشویم؛ عمله سیستمی خواهیم شد که در ارتش آمریکا تولید شده و بر مبنای خواستههای سلطهگرایانه آمریکایی جلو میرود. بهناچار باید بر این پدیده مسلط شویم.»
عاملی که از جمله چهرههای محبوب علی خامنهای است و خامنهای به نوع دیدگاههای او علاقه فراوانی نشان میدهد، همچنین از پدیدهای به نام «اینترنت پاک» سخن میگوید و بر این باور است که وقتی میشود لیبرالیسم را تبدیل به الگوریتم چرا نتوان «توحیدگرایی» را تبدیل به الگوریتم کرد؟
مفهوم «سواد مجازی» نیز از جمله مفاهیمیست که این سالها نیروهای امنیتی نظامی جمهوری اسلامی در بحث از اینترنت و فضای مجازی آن را فراوان به کار میبرند. سعیدرضا عاملی در آبان ۹۸ اذعان کرد که این مفهوم ساخته پرداخته اوست: «بحث سواد فضای مجازی را ۱۸ سال پیش شروع کردیم، به نوعی دنبال توسعه سواد فضای مجازی بودیم. در سال ۷۸ اولین کتاب در این حوزه با عنوان زمان مجازی را منتشر کردیم.»
زندگی در شهری همچون لندن و کشوری همچون انگلیس نیز موجب نشد سعیدرضا عاملی از برخی تصورات مرتجعانه مذهبی دست بشوید و توجه به مواضع دینی او روشن میکند که موضع خصمانهاش در قبال فضای مجازی از کجا ناشی میشود. به عنوان نمونه در قبال پدیده کرونا و قرنطینه، عاملی از تعطیلی مراکز مذهبی گله کرده بود و گفته بود: «یکی از پیامدهای فرهنگی و اجتماعی کرونا تعطیلی اجتماعات دینی مانند نمازهای جمعه و جماعت، زیارات حرم مطهر ائمه اطهار (ع) و... است که ادامهدار شدن این تعطیلی تعاملات دینی اجتماعی را دچار اختلال و وادادگی میکند.»
عاملی که دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی است و دو فرزند او اکنون در انگلستان زندگی میکنند و خودش هم ماههایی از سال را در لندن به سر میبرد، از مدافعان سرسخت انقلاب اسلامی است و در دفاع از آن میگوید: «چهار برابر شدن جادههای کشور، ۲۰ برابر شدن راهآهن، ۲۰ برابر شدن بندرها، چهار برابر شدن تولید برق و ۲۰ برابر شدن سدهای مخزنی کشور نسبت به پیش از انقلاب، تنها گوشهای از پیشرفتهای عمرانی و خدمترسانی به مردم در بعد از انقلاب اسلامی بوده است.»
سعیدرضا عاملی حتی در آذر ۱۳۹۸ از قطعی ۱۰ روزه اینترنت کشور استقبال کرده بود و آن را یک «تست خیلی خوب» برای شبکه ملی اطلاعات دانسته بود و اینگونه گفته بود: «چند روزی که اینترنت کشور قطع شد تست خیلی خوبی برای شبکه ملی اطلاعات بود؛ چراکه توانستیم در کنار قطعی اینترنت، اینترنتهای شبکه بانکی، انرژی و... را داشته باشیم که بهخوبی هم کار میکردند.»
بجاست درباره سعیدرضا عاملی به روابط اقتصادی تردید برانگیز و مشکوک او نیز اشاره شود. بیبیسی فارسی در گزارشی که در بهمن ۱۳۹۸ تهیه کرده بود، از عاملی به عنوان یکی از «معماران قطعی سراسری اینترنت» نام برده بود و درباره زندگی بحثبرانگیز او در لندن گفته بود: «اسناد سازمان ثبت املاک بریتانیا نشان میدهد که سعیدرضا عاملی یک دستگاه آپارتمان در شمال لندن دارد. ... اسناد خانه شرکتهای بریتانیا هم حکایت از آن دارد که آقای عاملی بین سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱ میلادی با اردشیر فتحینژاد، رئیس سابق ستاد وزارت نفت، مدیریت دو شرکت بریتانیایی را برعهده داشته است: ارم و پارس کالچرال گروپ (گروه فرهنگی پارس). اردشیر فتحینژاد آن روزها از معاونت وزارت نفت به مدیریت دو شرکت نفتی ایران در لندن منصوب شده بود: خدمات پتروپارس که بعدها به پتروپارس بریتانیا تغییر نام داد و شرکت کالا. این در حالی ست که آقای عاملی در دانشگاه رویال هالووی در رشته جامعهشناسی ارتباطات دانشجوی دوره دکترا بود.»
به هر حال تردید نمیتوان کرد که سعیدرضا عاملی از جمله چهرههای مورد علاقه خامنهای است و این دست بهرهگیریهای مشکوک اقتصادی نیز طبعا حکایت از این دارد که او یک دانشجوی معمولی در لندن نبوده است. چنانکه اکنون نیز - همچنان که در بالا اشاره شد - از جمله کسانیست که محدودیت شدید اینترنت به طور مستقیم متاثر از دیدگاهها و تصمیمات آنها است. عضویت او در شورای عالی فضای مجازی با انتصاب مستقیم خامنهای و دبیری شورای عالی انقلاب فرهنگی با فشار آشکار خامنهای، خود به اندازه کافی تاییدکننده این مسئله است.