تواناتک- افزایش نفوذ اینترنت بین مردم در سراسر جهان و استفاده آنها از شبکههای اجتماعی، برخی از دولتهای غیر مردمی و مستبد را بر آن داشت که با ابزارهای فیلترینگ و سانسور راه دسترسی شهروندان را به اینترنت محدود کنند. اما در مقابل این دولتها برخی از سازمانها به وجود آمدند و پروژههایی تعریف کردند تا همه مردم بتوانند به طور یکسان از اینترنت آزاد استفاده کنند. اوترنت یکی از آن ایدهها است.
اوترنت (outernet) یا اینترنت آزاد، محصول شرکت MDIF است که در نیویورک آمریکا قرار دارد و از سال ۱۹۹۵ کار خود را آغاز کرده است؛ با این هدف که همه مردم جهان بتوانند به اطلاعات دسترسی آزاد و رایگان داشته باشند. MDIF ابتدا دادههای مورد نظر را روی سرورهای خود میگذارد و با ماهوارهها در مدار زمین مرتبط میکند؛ سپس کاربر با استفاده از دیش خانگی و با دریافتکنندهای که از این کمپانی میگیرد میتواند اطلاعاتی را که نیاز دارد روی دستگاه خود دانلود کند. سپس مانند دسترسی آنلاین به اینترنت، ولی به صورت آفلاین و بدون دسترسی به اینترنت، از این دادهها استفاده کند.
دریافتکننده این کمپانی دستگاهی با نام «لنترن» است؛ وسیلهای کوچک که میتواند اطلاعات را به صورت مستقیم از ماهواره دریافت کند. این دستگاه در هر محیط و شرایطی قابل استفاده است و زمانی که امکان دسترسی به شارژ الکتریکی نباشد با استفاده از سلولهایی خورشیدی داخلیاش شارژ میشود. اوترنت که از زبانهای زیادی پشتیبانی میکند نقاط بسیاری از دنیا را در بر میگیرد و به گفته مدیرانش، به زودی همه کره زمین را شامل میشود. البته هنوز زبان فارسی در بین این زبانها وجود ندارد. اوترنت برای شروع دارای محدودیت استفاده ۲۰۰ مگابایت در روز است که بعدها به ۱۰۰ گیگابایت میرسد.
استفاده از اوترنت هنگام رخدادهای طبیعی مانند سیل و زلزله، که دسترسی به اینترنت معمولی برای ساعتها با مشکل مواجه میشود، حائز اهمیت است.
کاربران میتوانند در وبسایت اوترنت لینک اطلاعاتی را که فکر میکنند باید روی سرورهای آن قرار بگیرد پیشنهاد بدهند. سپس این پیشنهادها به معرض رأیگیری گذاشته میشود و به ترتیب مواردی که بیشترین رأی را داشته باشند روی سرورها قرار میگیرند.
اما پروژههای مشابه دیگری هم وجود دارند. از جمله پروژه لون (Loon) گوگل که قرار بود اینترنت را به نقاط محروم و دوردست جهان برساند. این پروژه با استفاده از بالونهایی اجرایی شد که بر بادهای لایه استراتوسفر سوار میشدند و بسیاری از مناطق دورافتاده و محروم را تحت پوشش اینترنت قرار میدادند. گوگل معتقد بود اینترنت دنیای ارتباطات، کسب و کار، یادگیری، مدیریت و مبادله ایدهها را تغییر داده است اما همه افراد نمیتوانند از مزایای آن بهرهمند شوند
در حال حاضر میلیونها نفر در سراسر جهان هنوز به اینترنت دسترسی ندارند و به طور کامل از یک انقلاب دیجیتالی که میتواند امور مالی، آموزش و سلامتشان را بهبود بخشد کنار گذاشته شدهاند.
پروژه internet.org فیسبوک هم توانسته بود دسترسی ۱۰۰ میلیون نفر را به اینترنت فراهم کند.
بعضی دولتها نیز برای دسترسی آزاد کاربران به اینترنت تلاش میکنند. در همین راستا اسفندماه ۱۳۹۷ وزارت خزانهداری ایالات متحده آمریکا در بیانیهای با تاکید بر حق استفاده مردم ایران از آزادی بیان و جریان آزاد اطلاعات، مجوز دسترسی به اینترنت آزاد را برای ایرانیان صادر کرد. در این بیانیه آمده است: «حکومت ایران تلاش میکند با محدودکردن دسترسی به خدمات ماهوارهای، مسدودکردن دسترسی به شبکههای اجتماعی و اعمال محدودیتهای دیگر اینترنت، مانع از برقراری ارتباط آزادانه شهروندان ایرانی با جهان خارج و با یکدیگر شود.»
استیون منوچین، وزیر خزانهداری ایالات متحده نیز اعلام کرد: «مردم ایران در صورت تمایل باید به دنبال دریافت و انتقال اطلاعات باشند. ایالات متحده متعهد به توانمندسازی ایرانیان برای برقراری ارتباط با جهان است و حکومت ایران را به خاطر اقداماتش مسئول میداند.»
همه این تلاشها نشان میدهد که دنیا به سمتی در حرکت است که هیچ کاربری برای دسترسی به جریان آزاد اطلاعات محدودیت نداشته باشد. مسئلهای که تحققش به قول معروف دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد.