نیکولا تسلا (Nikola Tesla) دهم جولای سال ۱۸۵۶ در دهکده اسمیلیان، که آن زمان تحت سلطه امپراتوری اتریش بود و امروزه بخشی از کرواسی است، به دنیا آمد. پدر او، میلوتین، یک کشیش ارتودکس و مادرش، دوکا، فرزند یک کشیش بود. نیکولا فرزند چهارم خانواده بود و سه خواهر و یک برادر داشت. او که یک دانشمند صرب-آمریکایی است، با عناوینی مانند دانشمند آینده‌نگر، مهندس برق و مکانیک، مخترع و فیزیک‌دان شناخته می‌شود. معروف‌ترین دستاورد او نیز سیستم مدرن تامین برق جریان متناوب است.
تسلا در سال ۱۸۶۱ به دبستان رفت و شروع به یادگیری زبان آلمانی، ریاضیات و علوم دینی کرد. یک سال بعد، خانواده‌اش به شهر گُسپیچ (Gospic) نقل مکان کردند. او تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در این شهر گذراند. در دوره دبیرستان به فیزیک علاقه‌مند شد. نبوغ، حافظه و توانایی او در محاسبه عمل انتگرال به صورت ذهنی، به اندازه‌ای بود که برخی از معلمان، او را به تقلب محکوم می‌کردند. در سال ۱۸۷۴ نیکولا به بیماری وبا گرفتار شد و بیماری‌اش ۹ ماه طول کشید. پس از آن به خدمت سربازی فراخوانده شد. او که نمی‌خواست به سربازی برود به دهکده تومیناژ در گراکاک فرار کرد.
نیکولا در سال ۱۸۷۵ به دانشکده پلی‌تکنیک شهر گراتس رفت و پس از چند «ستاره دانشکده» لقب گرفت. پس از مرگ پدرش در سال ۱۸۷۹، نیکولا مجموعه‌ای از نامه‌های دانشگاه به پدرش را پیدا کرد که به خانواده وی هشدار داده بودند اگر نیکولا از دانشگاه خارج نشود، بی‌شک به دلیل کار زیاد خواهد مرد. نیکولا با تمام تیزهوشی‌اش نتوانست از دانشگاه فارغ‌التحصیل شود؛ زیرا در دوران تحصیل معتاد به قمار شد، مقدار زیادی از پس‌انداز و درآمد خود را از دست داد و نتوانست در امتحانات سال سوم دانشگاه موفق شود. او نمی‌خواست خانواده‌اش بفهمند که دانشگاه را رها کرده است؛ به همین دلیل از شهر گراتس خارج شد و ارتباط خود را با خانواده‌اش قطع کرد.
تسلا در سال ۱۸۸۱ به بوداپست، پایتخت مجارستان، رفت و در شرکت تلگرافی Budapest Telephone Exchange مشغول به کار شد. ابتدا یک طراح بود و پس از مدتی به عنوان مدیر بخش برق به فعالیت خود ادامه داد. در سال ۱۸۸۲ مدیر شرکت او را به شعبه پاریس شرکت بین‌المللی ادیسون اعزام کرد. مسئولیت طراحی، نصب و اجرای سیستم‌های روشنایی داخلی با لامپ رشته‌ای، طراحی دینام و موتورهای پیشرفته و تعمیر تجهیزات شرکت، بر عهده تسلا بود.
در سال ۱۸۸۴ وقتی مدیر شعبه پاریس، برای مدیریت کارخانه Edison Machine Works به نیویورک خوانده شد، نیکولا را همراه خود برد. کار در کارخانه عظیم ادیسون علاوه بر تجارب بسیاری که برای وی به همراه آورد، موجب ملاقات‌های کوتاه او با توماس ادیسون نیز شد. با این حال نیکولا پس از شش ماه در ژانویه ۱۸۸۵، به دلیل بدقولی‌های شرکت در پرداخت پاداش‌هایش، آنجا را ترک کرد و البته این فقط یک احتمال است و دلیل قطعی برای خروج او از شرکت وجود ندارد. تسلا سپس با رابرت لین و بنجامین ویل ملاقات کرد و به کمک این دو تاجر، کارخانه ساخت تجهیزات تسلا (Tesla Electric Light & Manufacturing) را راه‌اندازی کرد.
فناوری پیشرفته ژنراتورDC تسلا در نیوجرسی، تحسین رسانه‌های فناوری را به دنبال داشت. یک سال بعد، یعنی در سال ۱۸۸۶، سرمایه‌گذاران شرکت را ترک کردند و نیکولا با مشکلات بسیاری روبه‌رو شد؛ تا جایی که به عنوان تعمیرکار به شغل‌های پاره‌وقت روی آورد.
نیکولا در آوریل ۱۸۸۷ شرکت برق تسلا (Electric Company Tesla) را به کمک چارلز پک و آلفرد براون تاسیس کرد. آن‌ها همچنین برای آزمایش‌های نیکولا روی ژنراتورها، موتورها و تجهیزات برقی، یک آزمایشگاه را در منهتن نیویورک راه‌اندازی کردند.
تسلا در سال ۱۸۸۷ موتوری القایی اختراع کرد که از جریان برق متناوب استفاده می‌کرد و ولتاژ بالا در مسافت‌های طولانی از برتری‌های آن بود. او در ۱۶ می ۱۸۸۸، موتور را در انجمن مهندسان برق آمریکا به صورت عمومی به نمایش گذاشت. خبر به جورج وستینگهاوس رسید و شرکت وستینگهاوس، که مدت‌ها به دنبال این موتور بود، قراردادی را برای خرید حق ثبت اختراع با شرکت تسلا بست که بر اساس آن ۶۰ هزار دلار به صورت نقدی و سهام و ۲.۵ دلار بابت هر اسب بخار انرژی تولیدی توسط هر موتور به تسلا و همکاران‌اش داده می‌شد. همچنین نیکولا به مدت یک سال با حقوق ۲ هزار دلار در ماه استخدام شد؛ اما رکود اقتصادی در دهه ۱۸۹۰ موجب شد وستینگهاوس نتواند به تعهدات خود در قبال تسلا عمل کند و او نیز به اجبار قرارداد خود را لغو کرد. شش سال بعد با عقد قرارداد وستینگهاوس با شرکت جنرال الکتریک، نیکولا موفق به دریافت ۲۱۶ هزار دلار برای خرید حق استفاده از پتنت (حق ثبت اختراع) شد. نیکولا در دهه ۱۸۹۰ روی سیستم روشنایی بی‌سیم کار کرد و موفق شد لامپ‌های روشنایی را بدون اتصال سیم و به صورت القایی روشن کند.
نیکولا تسلا را پدر جریان متناوب (AC) می‌نامند. ولتاژ برق جریان مستقیم (DC) را نمی‌توان به راحتی تبدیل و تنظیم کرد؛ برخلاف ولتاژ جریان AC. این جریان بعدها جایگزین برق DC، که توماس ادیسون سال‌ها بر روی آن کار کرد، شد.
لامپ‌های فلورسنت را نیز تسلا اختراع کرد. او همچنین با استفاده از لامپ‌های لوله‌ای، اولین تابلوهای نئونی را ساخت.
نیکولا که با فروش حق اختراع خود درآمد بالایی به دست آورده بود، آزمایشگاه و کارخانه شخصی خود را ساخت و تلاش کرد تا یک سیم‌پیچ را با یک ژنراتور سرعت بالا، برق‌دار کند. این کار موجب ذوب‌شدن ماده عایق در سیم‌پیچ شد، بدین ترتیب تسلا طرحی جدید پیاده کرد. او به جای ماده عایق، از هوا استفاده کرد و سیم‌پیچ القایی خود را با نام تسلا اختراع کرد. او در سال ۱۸۹۱ اختراع‌اش را ثبت کرد و در همان سال مجوز شهروندی ایالات متحده آمریکا را دریافت کرد.
نیکولا از سال ۱۸۹۰ تا ۱۸۹۲ معاون انجمن مهندسان برق آمریکا (IEEE) بود و در سال ۱۸۹۳ نیز شرکت نیکولا تسلا (Nikola Tesla Company) را تاسیس کرد.
در سال ۱۸۹۵ آزمایشگاه تسلا آتش گرفت و تمامی طرح‌ها، تجهیزات، اسناد، نقشه‌ها و پروژه‌های نیکولا از بین رفت.
در ۱۶ نوامبر سال ۱۸۹۶ سوئیچ ژنراتور برق هیدرولیک تسلا زده شد و ۳۴ کیلومتر آن طرف‌تر در شهر بوفالوی ایالت نیویورک، چراغ ها روشن شد؛ بدین ترتیب رویای نوجوانی تسلا محقق شد.
اختراع اشعه ایکس در سال ۱۸۹۵ توسط ویلهلم کنراد رونتگن به ثبت رسیده، این در حالی ست که نیکولا تسلا در سال ۱۸۹۴ در زمینه تصویر‌برداری به وسیله اشعه ایکس آزمایش‌های زیادی انجام داده بود و در جریان این آزمایش‌ها تصاویری ثبت کرد که می‌شود از آن‌ها به عنوان اولین تصاویر اشعه ایکس نام برد.
نیکولا در سال ۱۸۹۸ قایقی با قابلیت کنترل از راه دور را معرفی کرد که از طریق سیگنال‌های رادیویی کنترل می‌شد، او توانسته بود موتور قایق، سکان هدایت و چراغ‌های قایق را از راه دور کنترل کند.
تسلا در سال‌های ۱۸۹۰ تا ۱۹۰۶ روی پروژه انتقال برق از طریق بی‌سیم کار کرد. او معتقد بود که می‌شود انرژی برق را به وسیله بی‌سیم تا مسافت‌های دور منتقل کرد؛ اما هیچ‌گاه نتوانست به نتیجه عملی در این زمینه برسد. در ادامه تحقیقات روی این پروژه، توانست در سال ۱۹۰۱ کمکی ۱۵۰ هزار دلاری از جی پیرپونت مورگان دریافت کند و شروع به ساخت برج واردنکلیف (Wardenclyffe) کرد. این برج یک شکست بزرگ برای تسلا بود؛ زیرا در همین زمان مارکونی توانست اولین پیام رادیویی دنیا را ارسال کند و سپس بیش‌تر سرمایه‌گذاران مایل بودند که روی طرح‌های مارکونی سرمایه‌گذاری کنند تا طرح‌های تسلا. پس او به دلیل عدم پشتیبانی مالی موفق به جذب سرمایه کافی نشد و به اجبار برج خود را فروخت.
تسلا در سال ۱۸۹۳ طی یک سخنرانی عمومی رادیو را به نمایش گذاشت و در سال ۱۸۹۷ در اداره ثبت اختراعات آمریکا آن را به ثبت رساند؛ اما اداره ثبت در سال ۱۹۰۴ نظر خود را عوض کرد و اختراع رادیو را به نام مارکونی به ثبت رساند. بسیاری، نفوذ پشتیبانان مالی مارکونی مانند ادیسون و اندرو کارنگی را دلیل تغییر نظر اداره ثبت اختراع دانستند. البته در سال ۱۹۴۳ و چند ماه بعد از درگذشت نیکولا تسلا، اداره ثبت اختراع از حق ثبت اختراع تسلا مبنی بر ساخت رادیو حمایت کرد. چرا که مارکونی از دولت آمریکا به دلیل استفاده از حق اختراع رادیو در جنگ جهانی اول شکایت کرده بود و دادگاه برای عدم صدور حکم علیه دولت، حق اختراع رادیو را به نفع تسلا به ثبت رساند.
نیکولا سال‌ها برای جذب سرمایه به فروش حق اختراع مشغول شد، اما در سال ۱۹۲۵ رسما یک ورشکسته بود. در بحبوحه جنگ جهانی دوم، او از دستیابی به سلاح پرتو صلح خبر داد؛ سلاحی که امروزه آن را سلاح ذرات پرتو نامیده‌اند. این اشعه قادر بود هر هواپیمایی را از فاصله صدها مایلی در آسمان سرنگون کند و موجب محافظت از مرزها می‌شد.
نیکولا به هشت زبان صربستانی، چکی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، مجارستانی، ایتالیایی و لاتین مسلط بود. او در طول سالیان دراز به ارتعاشات و نور شدید حساسیت پیدا کرده بود، دچار ترس از میکروب شده بود و رژیم غذایی خود را به غذاهای جوشانده محدود کرده بود. همچنین در عین آراستگی و وسواس‌های خود، در اتاق هتل‌اش کبوتر نگهداری می‌کرد. همین رفتار دوگانه وی موجب شد تا برخی به سلامت روانی او تردید داشته باشند.
از دیگر اختراعات تسلا می‌توان به ساخت هواگرد با قابلیت نشست و برخاست عمودی، ماشین زمین‌لرزه، رادار، توربین بدون تیغه، برج خورشیدی، فرستنده‌های تقویت‌کننده و ارتباطات از راه دور اشاره کرد.
او در سال ۱۸۹۴ مدال الیوت کرسون، در سال ۱۹۱۶ مدال ادیسون موسسه مهندسان برق و الکترونیک و در سال ۱۹۳۴ مدال میراث جان اسکات را از آن خود کرد.
نیکولا تسلا در هفتم ژانویه سال ۱۹۴۳ در ۸۶ سالگی از دنیا رفت. جسد او را دو روز بعد خدمتکار هتل نیویورکر پیدا کرد. خواهرزاده تسلا با تلاش فراوان موفق شد در سال ۱۹۵۲ دارایی‌های او را در ۸۰ صندوق بزرگ بگذارد و به بلگراد بازگرداند. در سال ۱۹۵۷ نیز خاکستر وی از آمریکا به بلگراد منتقل شد و تا امروز در یک گوی طلایی در موزه نیکولا تسلا نگهداری می‌شود. در این سال‌ها شرکت‌ها، گروه‌ها، مکان‌ها و جوایز بسیاری به نام وی ثبت شده است.
نیکولا تسلا در طول عمر خود بیش از ۱۱۱ اختراع در آمریکا و بیش از ۳۰۰ اختراع در جهان به ثبت رساند. او هیچ‌گاه ازدواج نکرد؛ زیرا بر این باور بود که شخصیت‌اش برای یک زن ارزش ندارد.