Search

پروفسور لطفی‌زاده؛ بنیان‌گذار منطق فازی

پروفسور لطفی‌ زاده، بنیان‌گذار منطق فازی و استاد دانشگاه برکلی کالیفرنیا با نام اصلی لطفی‌علی عسکرزاده، در سال ۱۲۹۹ در باکو، آذربایجان متولد شد. پدرش ایرانی و از خطه اردبیل و روزنامه‌نگار و بازرگان بود و مادر یهودی‌اش روس بود که تابعیت ایران را داشت و پزشک کودکان بود.

او درباره تبار خود و این‌که در نهایت به متعلق به کجاست می‌گوید که مسائل مهم‌تری در زندگی وجود دارد: «مسئله این نیست که من آمریکایی، روس، ایرانی، آذربایجانی یا هر چیز دیگری هستم. همه این مردم و فرهنگ‌ها به من شکل داده‌اند و من با همه آنها کاملا راحتم. لجاجت و سرسختی؛ نترسیدن از درگیرِ مجادله شدن؛ این تا حد زیادی سنت ترکی است. این بخشی از شخصیت من هم هست. من می‌توانم خیلی سرسخت باشم. این احتمالاً برای توسعه منطق فازی مفید بوده‌ است.»

لطفی‌علی تحصیلات ابتدایی خود را در باکو و به زبان روسی گذراند. زمانی که او ۱۰ ساله بود، والدین او پس از قطحی ناشی از سیاست‌های تعاونی‌سازی در دوران استالین از باکو به تهران مهاجرت کردند. او ادامه تحصیلاتش را در دبیرستان البرز و سپس در دانشکده فنی دانشگاه تهران گذراند. پس از اتمام تحصیلاتش در ایران و در دوران جنگ جهانی دوم و اشغال ایران به آمریکا مهاجرت کرد. در دانشگاه ام‌.آی‌.تی دوره کارشناسی ارشد خود در رشته برق را ادامه داد و در دانشگاه کلمبیا دکترای خود را دریافت کرد و همانجا استادیار شد. خانواده‌اش نیز در آن زمان در شهر نیویورک اقامت داشتند. بعد از ۱۰ سال تدریس در آن دانشگاه و با درجه استاد تمامی به دانشگاه برکلی رفت و مشغول تدریس در آنجا شد و در سال ۱۹۹۱ بازنشسته شد. لطفی‌ زاده از دانشگاه‌های معتبر دنیا دکترای افتخاری دریافت کرده است و بیش از ۲۰۰ مقاله علمی در کارنامه خود دارد. وی یکی از پژوهشگرانی است که دارای بیشترین ارجاع (highly-citedd) در مقالات علمی دنیاست. در سال ۱۳۹۴ دانشگاه تهران نیز طی بزرگداشتی به او دکترای افتخاری اعطا کرد. او در سال ۲۰۰۹ موفق به اخذ نشان افتخار بنجامین فرانکلین شد.

news53207.jpg

لطفی زاده بنیان منطق فازی را در سال ۱۹۶۵ نهاد. در اثری که منتشر کرد به شرح ریاضیات نظریه مجموعه فازی پرداخت و در سال ۱۹۷۳ نظریه منطق فازی را ارائه کرد.

کاربرد این بخش در علوم نرم‌افزاری را می‌توان به طور ساده این‌گونه تعریف کرد: منطق فازی از منطق ارزش‌های «صفر و یک» نرم‌افزارهای کلاسیک فراتر رفته و درگاهی جدید برای دنیای علوم نرم‌افزاری و رایانه‌ها می‌گشاید، زیرا فضای شناور و نامحدود بین اعداد صفر و یک را نیز در منطق و استدلال‌های خود به کار برده و به چالش می‌کشد. منطق فازی از فضای بین دو ارزش «برویم» یا «نرویم»، ارزش‌های جدید «شاید برویم» یا «می‌رویم اگر» یا حتی «احتمال دارد برویم» را استخراج کرده و به کار می‌گیرد. بدین ترتیب به عنوان مثال مدیر بانک پس از بررسی رایانه‌ای بیلان اقتصادی  یک بازرگان می‌تواند فراتر از منطق «وام می‌دهیم» یا «وام نمی‌دهیم» رفته و بگوید: «وام می‌دهیم اگر…» یا «وام نمی‌دهیم ولی…».

در اواسط دهه ۸۰ میلادی قرن گذشته صنعتگران ژاپنی معنا و ارزش صنعتی این علم را دریافته و منطق فازی را به کار گرفتند. اولین پروژه آنها طرح هدایت و کنترل تمام خودکار قطار زیرزمینی شهر سندای بود که توسط شرکت هیتاچی برنامه‌ریزی و ساخته شد. نتیجهٔ  این طرح موفق و چشم‌گیر ژاپنی‌ها به طور ساده اینگونه خلاصه می‌شود: آغاز حرکت نامحسوس (تکان‌های ضربه‌ای) قطار، شتاب‌گرفتن نامحسوس، ترمز و ایستادن نامحسوس و صرفه جویی در مصرف برق. از این پس منطق فازی بسیار سریع در تکنولوژی دستگاه‌های صوتی و تصویری ژاپنی‌ها راه یافت (از جمله نلرزیدن تصویر فیلم دیجیتال ضمن لرزیدن دست فیلم‌بردار). اروپایی‌ها بسیار دیر، یعنی در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی، پس از خوابیدن موج بحث‌های علمی در رابطه با منطق فازی استفاده صنعتی از آن را آغاز کردند.

41758474309665277901.jpg

او در سخنرانی خود در دانشکده فنی برلین در سال ۲۰۰۵، مطالبی را در مورد اوضاع مهاجران در کشورهای غربی بیان کرد: «می‌خواهم مقایسه‌ای کنم بین جامعه ایرانی‌ها در امریکا، کانادا و آلمان. یک فرق اساسی این است که ایرانی‌های مقیم کانادا برای دولت کار می‌کنند. ولی آنچه در برلین متوجه شدم، این است که ایرانی‌ها یا در صنایع و یا در دانشگاه‌ها کار می‌کنند و ندیدم که یک ایرانی در استخدام دولت آلمان باشد. به گمان من این موضوع مربوط می‌شود به این‌که آلمان یک جامعه سنتی است و یک فرق اساسی‌ بین خارجی‌ها و آلمانی‌ها وجود داشته و دارد. این مسئله فقط مربوط به آلمان نیست، مربوط به تمام کشورهای اروپایی است». به نظر او امروزه اوضاع در کانادا و امریکا عوض شده است ولی مهاجران همچنان با محدویت در ارتقای اجتماعی، مانند ریاست بر یک دانشگاه معتبر، مواجهند.

1616253-730946160262465-1658675494-n.jpg

پروفسور لطفی‌ زاده با فی‌سند ازدواج کرده و یک دختر به نام استلا و یک پسر به نام نورم زاده دارد. در هنگام فراغت، به عکاسی می‌پردازد تاکنون از شخصیت‌های معروفی همچون رؤسای جمهور آمریکا، ترومن و نیکسون عکس‌برداری کرده است.

سرگرمی دیگر پروفسور لطفی‌زاده های-فای است. او در اتاق نشیمن خود ۲۸ بلندگوی حساس تعبیه کرده تا به موسیقی کلاسیک با کیفیت بالا گوش کند.