تاملی در فیلترینگ بیتلی!

جمهوری اسلامی در اقدامی عجیب سایت مشهور و محبوب بیتلی را فیلتر کرد. البته فیلترینگ از سوی جمهوری اسلامی و نهادهای مربوط به فیلترینگ در این نظام، مسئله عجیبی نیست ولی فیلترینگ بیتلی از آن‌جا عجیب جلوه می‌کند که این سایت اساسا جنبه خدماتی داشت و تولید محتوا نداشت. سایتی که برای کوتاه‌کردن لینک‌ها تاسیس شده بود و بر این اساس یکی از سایت‌های بسیار معتبر و محبوب در این حوزه بود.

اینکه چرا بیتلی فیلتر شد البته شاید پرسش چندان پرفایده‌ای نباشد؛ چرا که نه نهادهای مربوطه در جمهوری اسلامی خود را موظف به توضیح شفاف می‌دانند و نه اساسا چیز پنهانی در پس ماجراست. به نظر می‌رسد مقامات جمهوری اسلامی در حوزه سیاست‌گذاری‌های اینترنتی اساسا به هر سیستم خدماتی که در خارج از کشور مدیریت شود، مظنون هستند. نوعی تئوری توطئه بر ذهن نهادها و مقامات تصمیم‌گیر در جمهوری اسلامی می‌چرخد که آن‌ها را نسبت به سایتی کاملا خنثی همچون بیتلی نیز مظنون می‌کند.

سخنان دبیر شورای عالی فضای مجازی درباره گوگل را به یاد آوریم. گوگل شاید جزء معتبرترین نهادهای مجازی خدماتی در دنیا باشد که از اعتباری منحصربه‌فرد نیز برخوردار است؛ ولی «ابوالحسن فیروزآبادی» تیرماه ۱۳۹۸ درباره آن گفته بود: «مثلا الان برای پیداکردن اطلاعات از گوگل استفاده می‌کنیم که این درست نیست. اطلاعات ما از طریق آمریکا بیاید، این نقطه اختلاف ماست. ... وقتی من یک داروخانه را جست و جو می‌کنم گوگل داروخانه‌ای را به من نشان می‌دهد که پول آگهی گرفته است. امنیت هم نداریم، چون ممکن است ما را به جاهای بدی ببرد که به صلاح کشور نیست. ... و مردم از نامه‌رسان‌هایی که آمریکایی هستند، خارج شوند!»

بیتلی نیز به احتمال فراوان قربانی چنین نگاهی شد. چنانکه نباید فراموش کنیم که بیتلی پیش از این و در سال ۱۳۹۷ نیز فیلتر شده بود گرچه پس از مدت کوتاهی رفع فیلتر شد؛ همچون گوگل که آن نیز مدت کوتاهی فیلتر شده بود و سپس با توجه به اعتراضات گسترده و حجم زیاد نیازمندی‌ها، از آن رفع فیلتر صورت گرفت.

در آن سال گفته شده بود که علت اصلی فیلترینگ بیتلی، استفاده «کلاهبرداران و کسانی که فیشینگ می‌کنند» از این سرویس است. نکته این است که اگر کوتاه‌شدن لینک و سوءاستفاده خلافکاران و ناقضان قانون مسئله است این چه ربطی به بیتلی دارد؟! مگر بیتلی تنها وبسایت کوتاه‌کننده لینک در دنیا و ایران است؟ چنانکه می‌توان در همین‌جا چند سرویس کوتاه‌کننده لینک ایرانی را شناسایی کرد که هیچ مشکل قانونی برای فعالیت ندارند.

همان‌طور که در بالا نیز آمد، مسئله در این‌جا بیتلی نیست؛ مسئله وبسایت‌هایی هستند که بسیار محبوب هستند و علاوه بر محبوبیت از خارج از کشور مدیریت می‌شوند. فیلترینگ بیتلی را دقیقا در همان خطی باید ارزیابی کرد که فیروزآبادی درباره گوگل پی گرفته است. خطی که خامنه‌ای در سخنان خود در تابستان ۹۹ خطاب به دولت گفته بود و از آنان گله کرده بود که به اندازه کافی به مسئله مدیریت بر فضای مجازی اهمیت نمی‌دهند و مدیریت فضای مجازی از خارج از کشور را مطرح کرده بود. خامنه‌ای محبوبیت و مدیریت نهاد مجازی خارجی را بر نمی‌تابد؛ چه توییتر و فیس‌بوک باشد چه سایت کاملا بی‌آزاری همچون بیتلی!