اینترنت ایران در بدترین جایگاه جهان

شاید باورش سخت و دشوار باشد ولی وضعیت آزادی اینترنت در ایران از سوریه و عربستان سعودی نیز بدتر است! در تازه‌ترین گزارشی که سازمان «خانه آزادی» از وضعیت اینترنت در جهان منتشر کرده است، ایران از ۱۰۰، نمره ۱۵ را دریافت کرده است و بین ۷۵ کشور موجود در این ارزیابی، تنها کشور چین است که با نمره ۱۰ ثابت کرده است که در آزادی اینترنت وضعیت بدتری از ایران دارد.

در این گزارش که در مهر ۱۳۹۹ منتشر شد طبعا و همان‌طور که انتظار می‌رفت به قطع کامل اینترنت در ایران در آبان ۱۳۹۸ اشاره شد و این رویداد به عنوان یکی از نکات منفی برجسته در کارنامه جمهوری اسلامی مورد تاکید قرار گرفت.

سه شاخصی که در این گزارش به عنوان معیارهایی برای رتبه‌بندی کشورها در زمینه آزادی اینترنت مبنا قرار می‌گیرد، «محدودیت در محتوا»، «میزان دسترسی به اینترنت» و «میزان نقض حقوق کاربران» است. محدودیت در محتوا را می‌توان از فیلترینگ گسترده‌ای دریافت که جمهوری اسلامی روی محتوای موجود در اینترنت اعمال می‌کند. 

نکته جالب در این میان آن است که علی‌رغم چنین وضعیتی، کارگزاران جمهوری اسلامی از این بند و بست علیه آزادی اینترنت در ایران رضایت کامل ندارند و در پی آن هستند که این وضعیت انقباضی را تشدید کنند و صراحتا در نوشته‌هایی که در نهادهای مرتبط منتشر می‌کنند، چین را به عنوان الگوی مطلوب معرفی می‌کنند!

«قطع تدریجی شبکه» در فضای مجازی فارسی‌زبان و سخت‌کردن دسترسی مخاطب به اینترنت جهانی و پلتفرم‌های خارجی و آسان‌سازی دسترسی به اینترنت داخلی و پلتفرم‌های تاییده‌شده توسط جمهوری اسلامی راهی ‌ست که جمهوری اسلامی در آن گام می‌زند و نکته آنکه این راه توسط چین با موفقیت پیموده شده است و اساسا به عنوان چینی‌سازی اینترنت در ایران، در تواناتک به آن پرداخته شده است. البته این تمجید از الگوی چین به صراحت هم بیان شده است.

به عنوان نمونه می‌توان به مطلبی اشاره کرد که در ارگان شورای عالی فضای مجازی منتشر شده است که بالادست‌ترین نهاد سیاستگذاری فضای مجازی در ایران است. در مقاله‌ای که از جانب سه‌ تن از اعضای «معاونت راهبری فنی» در اسفند ۱۳۹۸ نوشته شده است، درباره مدل کنترل اینترنت در چین و روسیه تحلیل صورت گرفته است و صراحتا بیان شده است که رویکرد جمهوری اسلامی در مدل کنترل اینترنت خود «موضوع و حرف یکسان» با چین و روسیه را دنبال می‌کند که همان جداسازی اینترنت داخلی از اینترنت جهانی است و البته مدل کوچک و نه‌چندان موفقی از آن در جریان آبان ۹۸ و قطع اینترنت جهانی آزموده شد. 

البته رویکرد جمهوری اسلامی به این دست گزارش‌ها منفی و انکارگرایانه است؛ حتی اگر سازمان‌های بسیار معتبری همچون خانه آزادی آن را تهیه کرده باشند. گرچه اگر در این گزارش‌ها نکته مطلوبی در راستای مطلوبیت‌های جمهوری اسلامی ذکر شده باشد، تلاش می‌کنند بدون پوشش‌دادن کلیت گزارش، از یک بخش در جهت تایید ادعاهای خود بهره بگیرند.

به عنوان نمونه در گزارش سال پیش خانه آزادی پیرامون آزادی اینترنت ذکر شده بود که آزادی اینترنت در کشورهای غربی دستخوش تمایلات سیاسی شده است که تبعات منفی برای آن دارد. نکته جالب‌توجه آنکه سایت‌های حکومتی با انعکاس این بخش از مطلب تلاش کردند وضعیت آزادی اینترنت در غرب را بد جلوه دهند و به عنوان نمونه وبسایت «مشرق نیوز» از تیتر «اعتراف خانه آزادی به تحدید آزادی اینترنت در کشورهای غربی» بهره گرفت!