نگاهی به سرعت اینترنت موبایل در ایران و حواشی آن

اگرچه ایران در زمینه قیمت و سرعت اینترنت ثابت، وضعیت بسیار بدی دارد و در میان نزدیک به ۱۸۰ کشور جهان در میان ۲۰ تا ۳۰ کشور آخر لیست قرار دارد، ولی وضعیت سرعت اینترنت موبایل در ایران بهتر از وضعیت اینترنت ثابت است. سرعت اینترنت موبایل در ایران اکنون (شهریور ۱۳۹۹) در جایگاه ۷۴ بین ۱۳۸ کشور جهان است.

اگرچه این سرعت نسبت به سرعت اینترنت ثابت در ایران بهتر است ولی در مقیاس جهانی مطلوب محسوب نمی‌شود. برای این‌که بتوانیم تقریبی از سرعت اینترنت موبایل در دیگر کشورها به دست بیاوریم نیازی نیست به اروپا و آمریکای شمالی برویم. کافی‌ست بدانیم که حتی کشورهای مسلمان همسایه ایران همچون امارات و قطر جزء ۱۰ کشور نخست لیست در زمینه سرعت موبایل محسوب می‌شوند.

طبیعی‌ست که مسئله سرعت اینترنت - و در این‌جا سرعت اینترنت موبایل - کاملا تابع سیاست‌گذاری‌های اینترنتی در ایران است و جمهوری اسلامی که تمایل عجیبی به سیطره سنگین امنیتی بر اینترنت کاربران و چگونگی استفاده از آن دارد، اجازه دسترسی سریع و راحت به شاهراه اطلاعاتی جهان را به ایرانیان نخواهد داد.

این نظارت امنیتی حتی موجب شده است که در قیمت و چگونگی استفاده از بسته‌های اینترنتی مرتبط با اینترنت موبایل تفاوت‌های معناداری به وجود بیاید که موجب نارضایتی کاربران شده است. در تیر ۱۳۹۹ سایت «توسعه ایرانی» درباره این مسئله نوشته بود: «یکی دیگر از مواردی که باعث خشم کاربران در ایران شده است تفاوت عجیب اینترنت داخلی و خارجی است. اگر شما از سایت‌هایی که خارج از کشور وجود دارند استفاده کنید باید چند برابر بیش‌تر حجم استفاده کنید که باعث تسریع در تمام‌شدن بسته‌های شما خواهد شد و در نهایت پول بیش‌تری پرداخت خواهید کرد.»

در واقع با تفکیک دسترسی کاربران به استفاده داخلی و استفاده بین‌المللی، تلاش شده است بیش‌تر حجم بسته به استفاده داخلی اختصاص یابد و با اختصاص اندکی از حجم بسته به استفاده بین‌الملل، عملا تمایل کاربران برای استفاده از سرورهای خارج از کشور کم شود.

پیش از این وبسایت «زومیت» که به طور تخصصی به مسئله اینترنت و حواشی آن در ایران می‌پردازد درباره این مسئله نوشته بود: «حجم بسته‌های اینترنتی اپراتورهای موبایل در حالی کاهش یافته که قیمت بسته‌ پیشین با حجم نصف یا حتی کم‌تر، جایگزین آن شده است. در یک مورد دیگر نیز، کاربران می‌گویند ۸۰ درصد حجم بسته به استفاده‌ داخلی اختصاص یافته و حجم بین‌الملل تنها ۲۰ درصد بسته را شامل شده است.»

این خود به اندازه کافی بیانگر تسلط امنیتی جمهوری اسلامی بر سرعت اینترنت موبایل در ایران است. «امین ثابتی» - کارشناس اینترنت - در این میان به این نکته اشاره می‌کند که سرعت اینترنت در ایران کاملا تابع تشخیص سیاسی سیاست‌گذاران اینترنتی در ایران است و از منطق مشخص تکنولوژیک و پیشرفت دیجیتال پیروی نمی‌کند. یعنی کاملا محتمل است که این پیشرفت‌های تکنولوژیک تحت‌تاثیر امیال ایدئولوژیک حکومتگران قرار بگیرد.

او که در آبان ۹۸ در این باره سخن می‌گفت این مثال را به میان آورد که حکومت جمهوری اسلامی شاید هیچ‌گاه اینترنت را در ایران کاملا قطع نکند ولی توان اختلال شدید در آن را دارد و این اختلال گاهی چنان قدرتمند است که اینترنت موبایل دیگر در قامت 4G کارکردی ندارد و به سرعت 2G می‌رسد که چنان سرعت ضعیفی دارد که عملا کار با اینترنت را بی‌معنی می‌کند و به عنوان نمونه نمی‌توان تلگرام و اینستاگرام را با این سرعت باز کرد.