فضای مجازی؛ روستا و اشتغال زنان

زنانی روستایی را تصور کنیم که با استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تلاش می کنند مرغ و تخم‌مرغ محلی به فروش برسانند یا از شهرهای بزرگ برای محصولات محلی همچون ترشی، مشتری جلب کنند. پدیده جالب‌توجهی که در یکی از روستاهای ساوجبلاغ رخ داده است و البته محدود به این نیست. اساسا فضای مجازی در روستاهای ایران رخنه کرده است و تاثیرات جالب‌توجهی نیز از خود برجای گذاشته است.

دکتر «مهتا بذرافکن» - دکترای جامعه‌شناسی تغییرات اجتماعی - درباره تاثیر اینترنت بر وجه اقتصادی زندگی در روستا، نه‌تنها از آن به صورتی مثبت یاد می‌کند بلکه بر «آموزش و توانمندسازی زنان روستایی» در این حوزه تاکید می‌کند.

او که در زمینه مسائل مربوط به روستا مطالعات تخصصی دارد، در توضیح بیشتر می‌گوید: «بدون‌شک هم‌اکنون  اینترنت امکان اتصال زنان روستایی به کارآفرینان، سرمایه‌گذاران، ایده‌پردازان  و بطور کلی مکانیسم‌های اقتصادی فراهم می‌کند، و آموزش و توانمندسازی زنان روستایی برای  بهره‌برداری از این ابزار می‌تواند به آنها کمک کند که تولیداتشان را مطابق با ذائقه بازار تهیه کرده و با اتصال به  پلتفرم‌های آنلاین محصولاتشان را بدون واسطه به دنیا عرضه کنند».

درواقع متخصصان حوزه جامعه‌شناسی و مسائل روستا نگاه مثبتی به گسترش فضای مجازی و اینترنت در روستا دارند و خصوصا در حوزه فرصت‌های اشتغال از آن به عنوان پدیده‌ای مثبت یاد می‌کنند. به عنوان نمونه، «عزت‌الله سام‌آرام» که از او به عنوان «پدر مددکاری اجتماعی» یاد می‌کنند، درباره نسبت تکنولوژی اینترنت و زنان روستایی در اردیبهشت ۹۷ گفته بود: «اكنون ۳۰ هزار روستا و آبادی در كشور به تكنولوژی‌های نوین مجهز هستند كه می‌تواند زمینه توسعه روستایی را فراهم كند...به ظرفیت زنان به ویژه زنان روستایی به عنوان منبع توسعه اجتماعی اعتقاد دارم و فكر می كنم تكنولوژی‌های نوین ارتباطی و فضای مجازی می‌تواند زمینه اشتغال آنان را فراهم كند».

ولی همانطور که انتظار می‌رود این افزایش دسترسی روستاییان به اینترنت و بهره‌گیری از آن، مسئولان امنیتی در جمهوری اسلامی را نگران کرده است. چنانکه مسئول سازمان «فضای مجازی سراج» در استان خراسان جنوبی، در دی‌ماه ۱۳۹۸ از اینکه استفاده از اینترنت در استان خراسان جنوبی و شهرستان بیرجند و روستاهای اطراف آن گسترش پیدا کرده است، ابراز نگرانی کرد. او اذعان کرد که ضریب نفوذ اینترنت در شهرستان بیرجند تا ۷۵ درصد است و همچنین از برخورداری ۷۵۰ روستای استان خراسان جنوبی از اینترنت پرسرعت تلفن همراه گفت. 

«سعید کسرایی» در توضیح بیشتر نگرانی‌های خود گفت: «در حال حاضر هر کدام از شهروندان بیرجندی به طور متوسط هفت ساعت از شبانه روز را از تلفن همراه استفاده می‌کنند...به بحث آموزش در روستاها توجهی نداریم و اوضاع روستاها در حوزه فضای مجازی خطرناک است».

نکته جالب آنکه وقتی به سایت سازمان فضای مجازی سراج سر بزنیم و بخش «درباره ما» را باز کنیم خواهیم دید که این سازمان کار فرهنگی را با جبهه جنگ اشتباه گرفته است! 

به این بخش از معرفی‌نامه آنان دقت کنیم: «چطور می شود آتش توپخانه های فرهنگی را در یک جهت متمرکز کرد؟ افسران جنگ نرم در چه میعادگاهی باید با هم آشنا شوند حرف هم را بشنوند و برای عملیات مشترک آماده شوند؟ نبود چنین محل تجمیع مشترکی یکی از کمبودهای اصلی مجموعه های خودجوش فرهنگی در کشور بود که باعث شد طی چند دهه گذشته خیلی زود این مجموعه ها کوچک و کوچکتر شوند و بعد از مدتی افرادشان هم کار انفرادی را به کار جبهه ای ترجیح بدهند. این دغدغه ای بود که جز با حمایت سازمان های انقلابی مرتفع شدنی نبود. یکی از سازمان هایی که تلاش نمود این دغدغه را به یک سیاست تبدیل کند، سازمان فضای مجازی سراج بود».

پرسش واقعی از این سازمان این است نسبت اشتغال زنان روستایی از طریق فضای مجازی چه نسبتی با دغدغه‌های شما دارد که از گسترش اینترنت در روستاها ابراز نگرانی می‌کنید؟ شاید اگر نسبت دغدغه‌های سازمان‌هایی همچون سازمان سراج با دغدغه‌های زنان روستایی روشن شود، تعریف خیلی از مشکلات در حوزه گسترش اینترنت در روستاها نیز روشن شود!