تواناتک– جمعه ۱۷ اسفند، مقارن با هشتم مارس مصادف است با روز جهانی زن. این روز فرصتی ست برای گرامیداشت موفقیت‌ها و دستاوردهای زنان در عرصه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در سراسر جهان. در این روز همچنین بر ضرورت دستیابی زنان به حقوقی برابر با مردان تاکید می‌شود.
تاریخچه مختصری از روز جهانی زن
اولین بار ایده نام‌گذاری روزی به نام «زن» در جریان دومین کنفرانس بین‌المللی زنان کارگر ،که در دانمارک برگزار می‌شد، مطرح شد، اما تاریخ مشخصی برای این روز معین نشد، اگرچه فعالیت‌های منسجم مدافعان حقوق زن به سال ۱۹۰۹ برمی‌گردد. فعالان زن سال‌ها در روزهای مختلف برای اعلام مخالفت خود با جنگ و اعلام همبستگی زنان به خیابان‌ها می‌آمدند، اما از سال ۱۹۱۴ بود که هشتم مارس به عنوان روز جهانی زن در نظر گرفته شد. سازمان ملل متحد برای اولین بار در سال ۱۹۷۵ میلادی روز جهانی زن را جشن گرفت و در نهایت در دسامبر ۱۹۷۷ با تصویب قطعنامه‌ای این روز به رسمیت شناخته شد.
«تعادل»؛ تِم روز جهانی زن ۲۰۱۹
هر ساله روز جهانی زن، یک تِم یا شعار خاص دارد. تم سال ۲۰۱۹ نیز «تعادل» است. در توضیح این شعار آمده است: «در جایی از تاریخ ایستاده‌ایم که جهان به سمت تعادل می‌رود. بیایید تعادل جنسی را برقرار کنیم. هر کسی هر لحظه و هر جا نقشی در این مسیر دارد؛ از فعالین محلی تا حرکت‌های جهانی. تعادل جهان را به جای بهتری تبدیل می‌کند. امسال فعالین حقوق زنان با BalanceforBetter# کارزاری در فضای مجازی برپا خواهند کرد. این کمپین از کاربران فضای مجازی می‌خواهد با انتشار عکسی که در آن دست‌هایشان را به نشانه تعادل باز کرده‌اند و هشتگ‌های #IWD2019 و BalanceforBetter# در این کارزار شرکت کنند.» در ادامه و به مناسبت روز جهانی زن مروری کوتاه خواهیم داشت بر زندگی و دستاوردهای پنج زن ایرانی موفق در حوزه تکنولوژی.
نرگس بنی‌اسدی
شهرزاد رفعتی
شهرزاد رفعتی، سال ۱۹۸۰ در تهران متولد شد. او در سال ۲۰۰۰ به ونکوور کانادا مهاجرت کرد و در رشته علوم کامپیوتر در دانشگاه بریتیش کلمبیا مشغول به تحصیل شد. شهرزاد رفعتی در سال ۲۰۱۲ موفق به دریافت جایزه ۴۰ فرد موفق زیر چهل سال در کسب‌وکارهای ونکوور شد. در سال ۲۰۱۶ نیز او به عنوان برترین کارآفرین زن کانادا انتخاب شد.
شهرزاد رفعتی در سال ۲۰۰۵، کمپانی چندرسانه‌ای خود را به نام Broad Band TV تاسیس کرد. کمپانی BBTV یک سرویس پخش آنلاین ویدیو است و بعد از گوگل و فیس‌بوک، بیش‌ترین ویدیوها را دارد.
مریم کامور
مریم کامور، یکی از چهره‌های شناخته‌شده ایرانی-آمریکایی، فارغ‌التحصیل رشته علوم کامپیوتر در مقطع دکترا از دانشگاه کلمبیا در سال ۲۰۰۸ است.
او از جمله کارشناسان ارشد ایرانی گوگل معرفی می‌شود که به واسطه دانش و تحقیقاتش هم‌اکنون رهبری تیم تجزیه و تحلیل فناوری گفتاری گوگل را بر عهده دارد.
مریم کامور که دست‌کم هفده اختراع ثبت‌شده دارد و مقالات متعدد علمی به چاپ رسانده است، همواره علاقه خود را به ارتباط بیش‌تر میان کامپیوتر و انسان نشان داده است. وی تمرکز علمی و تحقیقاتی خود را در زمینه روابط کاربری کامپیوتر و انسان و همچنین دستگاه‌های کوچک و رابط‌های جستجوگر قرار داده است.
پریسا تبریز
پریسا تبریز به عنوان اصلی‌ترین هکر گوگل، مانند یک مجرم می‌اندیشد و به مثابه مدیری برجسته افراد تیم خود را هدایت می‌کند؛ مدیری شجاع و صبور مثل یک مذاکره‌کننده با گروگان‌گیران در بحبوحه گروگان‌گیری.
شاهدخت امنیت، عنوان رسمی پریسا تبریز در گوگل است. و بله شما حتی می‌توانید این عنوان وی را در گوگل جست‌وجو کنید. به قول خودش عنوانی مانند مهندس امنیت اطلاعات، عنوانی خسته‌کننده و وحشتناک است و حتی ماهیت واقعی کارش را نمی‌رساند.
از تبریز به عنوان «سلاح مخفی گوگل» در بخش امنیت یاد می‌کنند. همچنین از او به‌عنوان «هکر کلاه‌سفید» نام برده شده که با حمله به سیستم‌های شرکت، وضعیت امنیتی آن‌ها را در برابر حملات هکرهای کلاه‌سیاه بررسی می‌کند. پریسا تبریز اکنون وظیفه خطیر حفظ امنیت محبوب‌ترین مرورگر جهان یعنی «کروم» را بر عهده دارد.
مونا جراحی
مونا جراحی متولد ژانویه ۱۹۷۷ در تهران است. او مدرک کارشناسی خود را در سال ۲۰۰۰ از دانشگاه صنعتی شریف گرفت و مدرک کارشناسی‌ارشد و دکترای رشته خود یعنی مهندسی برق را از دانشگاه استنفورد دریافت کرد. در سال ۲۰۱۳ به دانشگاه یو.سی.ال.ای پیوست و به عنوان دانشیار مهندسی برق و مدیریت آزمایشگاه‌های الکترونیک تراهرتز فعالیت کرد.
او دستاوردهای برجسته زیادی در زمینه کاری خود دارد و موفق به اخذ جایزه‌های معتبر در حرفه علمی خود شده است؛ از جمله مدال طلای المپیاد فیزیک، و جایزه پرزیدنت ریاست جمهوری را برای دانشمندان جوان دریافت کرده است. او همچنین جایزه نوآوری در ساختار نانو، جایزه برجسته مهندسان جوان انجمن مایکروویو، دانشجوی بوریر از کمیته ملی اتحادیه بین‌المللی علوم رادیو ایالات متحده، جایزه مهندسی از آکادمی ملی مهندسی، جایزه محققین جوان از اداره تحقیقات ارتش ای.ار.او، دفتر تحقیقات دریایی او.ان.ار و آژانس پروژه تحقیقاتی پیشرفته، جایزه اولیه شغلی در بنیاد ملی علوم ان.اس.اف، جایزه تحقیق الیزابت از دانشگاه میشیگان و جایزه بهترین مقاله در سمپوزیوم بین‌المللی مایکروویو و سمپوزیوم بین‌المللی در مورد آنتن و انتشار را تا کنون از آن خود کرده است. او اولین ایرانی است که جزء ۱۰۲ استعداد فرهیخته و نخبه سال معرفی شده است و دارنده این نشان افتخارآمیز شده است.
وجه مشترک تمام این زنان که در سطح جهانی مطرح شده‌اند، خروج از ایران بوده است. اگرچه ایران جزء کشورهایی ست که بیش‌ترین فرار مغزها از آن انجام می‌شود، اما شرایط برای زنان به مراتب سخت‌تر است. برای مثال یکی از موانعی در سال‌های اخیر به شدت بحث‌برانگیز شد، سهمیه‌بندی جنسیتی دانشگاه‌ها است.
از سال ۱۳۸۷ سهمیه‌بندی جنسیتی به شکل علنی در کنکور سراسری اعمال شد. در مجلس هفتم نیز طرحی برای سهمیه‌بندی جنسیتی ارائه و تصویب شد. این طرح که به منظور «حفظ قداست خانواده» و «ایجاد تناسب بین راهیابی دختران و پسران به دانشگاه» ارائه شده بود عملا به مانعی برای تحصیل زنان تبدیل شد. سال ۱۳۹۱، ۳۶ دانشگاه دولتی زنان را از حضور در ۷۷ رشته دانشگاهی حذف کردند.
اما نه تنها تحصیل در ایران دشوار است، زنان به آینده شغلی نیز چندان امیدوار نیستند. سازمان ملل متحد، ایران را در کنار کشورهایی مانند عربستان طبقه‌بندی کرده است؛ کشورهایی که کم‌ترین فرصت شغلی را برای زنان فراهم می‌کنند. «فتح‌‌اله بیات» رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی می‌گوید: «زنان در مقایسه با مردان فرصت‌های شغلی کم‌تری در اختیار دارند.» بیات همچنین از مشکلات دیگری نظیر حقوق پایین، خودداری کارفرما از بیمه و سختی کار به عنوان موانع حضور زنان بازار کار یاد می‌کند.
بر اساس نتایج گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۷ نرخ مشارکت اقتصادی مردان ۶۴.۴ درصد و زنان ۱۶.۴ درصد بوده است، که خود نشان‌دهنده فرصت شغلی نابرابر به زیان زنان است.
با این همه فعالان حقوق زن در ایران از مریم عمید تا مهناز افخمی برای تحقق و برابری حقوق زنان تلاش کرده و می‌کنند. حضور زنانی چون ویدا موحد نیز در اعتراض به تبعیض‌ها و تضییع حقوق زنان گواه دیگری بر زنده‌بودن جریان‌های فمینیستی در ایران است، که امید به آینده‌ای روشن را در دل‌ها زنده نگه می‌دارد.