نادر انقطاع؛ دانشمند پیشتاز در فناوری نانو

نادر انقطاع سال ۱۳۳۴ (۱۹۵۵ میلادی) در محله چهارراه عزیزخان (خیابان حافظ کنونی) شهر تهران متولد شد. تحصیلاتش را در دبستان ابن سینا آغاز کرد و پس از آن به دبیرستان هدف شماره یک رفت. در دوران دبیرستان به این موضوع که اشیا چگونه کار می‌کنند علاقه‌مند شد. یک بار هنگامی که برادرش در حال تعمیر یک رادیو بود متوجه شد اصواتی که به گوش می‌رسند امواجی هستند که از ایستگاه رادیویی فرستاده شده‌اند. همین کنجکاوی‌اش برای به‌دست‌آوردن اطلاعات بیش‌تر درباره این امواج موجب شد به مهندسی برق و فیزیک علاقه‌مند شود.

از دانشکده فنی دانشگاه تهران لیسانس گرفت و پس از آن در نهم شهریور ۱۳۵۷ برای ادامه تحصیل به شهر پاسدینا در ایالت کالیفرنیای آمریکا مهاجرت کرد و در موسسه فناوری کالیفرنیا (کلتک) مشغول تحصیل شد و در رشته مهندسی امواج و فیزیک، فوق لیسانس و دکترا گرفت. پس از گذراندن دوره فوق دکترا، به مدت چهار سال در شرکتی تحقیقاتی در کالیفرنیا کار کرد و در سال ۱۹۸۷ به فیلادلفیا رفت و به عنوان استاد در دانشگاه پنسیلوانیا فعالیتش را آغاز کرد.

نادر انقطاع - استاد مهندسی برق، سیستم‌ها و مهندسی زیستی دانشگاه پنسیلوانیا - از مهم‌ترین شخصیت‌های علمی در زمینه فرامواد (Metamaterial) است که ترکیبی از فیزیک، مهندسی و نانو فناوری است برای دست‌کاری امواج به روشی که مواد قادر به انجام آن نیستند. هدف این پژوهشگر ساخت دستگاه‌ها و وسایلی است که در زندگی بشر بسیار موثر و مفید هستند.

این دانشمند برجسته طی سال‌ها فعالیت علمی و تحقیقات جوایز بسیاری را دریافت کرده است. از جمله جایزه محقق جوان بنیاد ملی علوم ایالات متحده در سال ۱۹۸۹، جایزه جرج هیلمیر برای تحقیق برتر  در سال ۲۰۰۸، جایزه الکترومغناطیس IEEE در سال ۲۰۱۲.

همچنین در سال ۲۰۱۴ موفق به کسب جایزه «بالتازار ون‌درپول» از اتحادیه بین‌المللی علوم امواج رادیویی شد؛ این جایزه به دانشمندانی اهدا می‌شود که موفقیت‌های بزرگی را در زمینه گسترش علوم امواج رادیویی به دست آورده‌اند. در سال ۲۰۱۵ نیز به دلیل تلاش‌هایش در مهندسی اپتیک فرامواد، پلاسمونیک‌های نانو مقیاس، تصویربرداری اپتیکی و فرامواد بر پایه مدارهای نانو اپتیکی مدال طلای انجمن بین‌المللی اپتیک و فوتونیک «SPIE» را دریافت کرد.

نادر انقطاع از نخستین دانشمندان الکترومغناطیس و نانو فناوری است که تحقیقاتش را روی متا مواد و نقش نور در نانو فناوری آغاز کرد و در این مسیر به موفقیت‌های چشمگیری دست یافت.

تیم تحقیقاتی این دانشمند شامل ۱۵ دانشجو و فوق دکترا است. تحقیقات آن‌ها به سه دسته تقسیم‌ می‌شود: بخش اول فیزیک و مهندسی امواج (امواج الکترومغناطیسی همچون امواج مادون قرمز و ماورای بنفش، امواج نوری و امواج ماکروویو) است و آنان تلاش می‌کنند این امواج را در حجم بسیار کم یعنی نانو بررسی کنند؛ بخش دوم، فرامواد (متامتریال) است، زیرا برای کنترل امواج مختلف نیاز به ماده‌ای است که ساخت آن منجر به واکنشی شود که مواد معمولی قادر به آن واکنش نباشند مخصوصا در حجم کمی مانند نانو و هدف آن نیز مشاهده کاربردهای گوناگون متامتریال با امواج است؛ بخش سوم تصویربرداری است که اساس آن چشم برخی حشرات است، چرا که حشرات کیفیتی از نور را می‌بینند که انسان‌ها قادر به مشاهده آن نیستند. در همین زمینه، این دانشمند آمریکایی-ایرانی و تیم تحقیقاتی‌اش دست به ساخت دوربینی زده‌اند که می‌تواند اجسامی را ببیند که با چشم معمولی قابل مشاهده نیست و همچنین فاصله دید بیش‌تری به افراد می‌دهد.

این دانشمند برجسته دکترای افتخاری در علوم را از دانشگاه اشتوتگارت آلمان و دکترای افتخاری در علوم و فناوری از دانشگاه آلتو فنلاند کسب کرده است.

دکتر انقطاع علی‌رغم این‌که پیشنهادی رسمی مبنی بر همکاری علمی از داخل ایران نداشته است، با توجه به دانشجویان ایرانی‌اش اطمینان دارد که ایران از نظر نیروی انسانی، یکی از برترین نیروهای جوان دنیا را دارد.

مجله علوم و فناوری آمریکا از او به عنوان یکی از ۵۰ پژوهشگر برتر جهان در زمینه علم و فناوری نام برده است.